Vai trò của người thầy trong thời đại số

AI (Artificial Intelligence - Trí tuệ nhân tạo) ngày càng được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực giáo dục. Với thuật toán thông minh, AI không chỉ giúp giáo viên tối ưu hóa các hoạt động giảng dạy mà còn mở ra nhiều cơ hội tự học và nâng cao trình độ cho người học. Khi máy móc dần thay thế nguồn lực lao động hiện tại, liệu rằng AI có thể hoàn toàn thế chỗ người thầy trong tương lai?

Liệu rằng AI có thể hoàn toàn thế chỗ người thầy trong tương lai?

(Hình ảnh trích từ nguồn https://lnm.vn/cong-cu-ai-ho-tro-giao-vien-giang-day-hien-dai/ )

Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, các thuật toán AI cho phép máy móc thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn, phân tích và học hỏi những thông tin sau khi tự xử lý để tự động đưa ra những quyết định hoặc dự đoán với mức độ chính xác cao. Máy móc không bị chi phối bởi cảm xúc và các điều kiện sức khỏe, có thể làm việc không ngừng nghỉ 24/7. Đây là điều khác biệt với con người, khiến máy móc dần chiếm lĩnh lực lượng lao động hiện tại.

Trong giáo dục, các ứng dụng AI đã giúp người học tiếp nhận kiến thức từ nhiều nguồn và học mọi lúc mọi nơi, thu hẹp khoảng cách giáo dục. Việc học không còn bó hẹp hay bị giới hạn trong khuôn khổ các giờ lên lớp cố định. Nhờ AI, học viên có thể tiếp cận được nhiều chương trình học trực tuyến đa dạng trên toàn cầu. Các “giáo viên AI” có thể đóng vai trò làm gia sư và giảng dạy bất kỳ khi nào người học phát sinh nhu cầu. Việc một người đang sống và làm việc ở Việt Nam nhưng đồng thời có thể hoàn thành những chứng chỉ ở nước ngoài không còn là điều quá xa lạ hiện nay.

Bỏ túi một “Gia sư AI riêng” đồng hành với người học hiện đại là một sự chuyến biến lớn trong quá trình học tập. Tuy nhiên, AI có thực sự hiệu quả hay không khi thiếu đi sự tương tác cảm xúc mà các thầy cô giáo hiện nay đang mang lại cho người học? AIEd (Artificial intelligence in education - Trí tuệ nhân tạo trong giáo dục) có thể hỗ trợ người thầy, nhưng chính sự vận hành không cảm xúc lại trở thành điểm bất lợi của AI trong việc truyền lửa, dẫn dắt người học đi đúng hướng trên con đường chinh phục kiến thức. Cảm xúc, tình yêu nghề và tình thương đối với người học là điều mà AI không có được. Vì vậy vai trò của người thầy trong việc dẫn dắt, truyền cảm hứng, thắp lửa cho người học là điều không thể thay thế.

AI không thể thay thế vị trí người thầy trong giáo dục

(Hình ảnh trích từ nguồn https://www.dreamstime.com/photos-images/ai-robot-teacher.html )

Bởi vì một người thầy giỏi, tâm huyết với nghề không chỉ là người truyền đạt kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, mà còn là người hỗ trợ người học phát triển năng lực cá nhân, giúp họ phát huy tối đa tố chất riêng của mình. Người thầy sẽ dựa vào tích cách, hoàn cảnh đặc biệt của người học để tìm đúng phương pháp giảng dạy, chọn cách tiếp cận người học phù hợp nhất về mặt đạo đức, cảm xúc, trở thành người chia sẻ, tạo sự tin tưởng và môi trường học tập an toàn, lành mạnh cho họ. Hình ảnh những người thầy lớn với trí tuệ, đạo đức, nhân cách sống chuẩn mực và lối sống có trách nhiệm, có ước mơ sẽ là những tấm gương sáng, truyền động lực cho người học noi theo. Hình mẫu người thầy đầy cảm xúc, đầy thấu hiểu này là điều mà AI sẽ không bao giờ sao chép được.

Tuy vậy, người thầy trong kỷ nguyên số phải trở nên hiện đại hơn, không ngừng học tập nghiên cứu, tự cập nhật trang bị cho mình những kỹ năng công nghệ, thành thạo sử dụng AI để nâng cao chất lượng giảng dạy, tạo hứng thú học tập và mang lại cho người học những trải nghiệm giáo dục thú vị và lôi cuốn. Bằng cách sử dụng AI để tự động chấm điểm và điểm danh, lập thời khóa biểu, tổng hợp điểm số mà các thầy cô có thể hoàn thành các quy trình hành chính trong giáo dục và theo dõi dữ liệu học tập của người học nhanh và chính xác hơn. Bên cạnh đó, việc sử dụng VR (Virtual Reality - Thực tế ảo) và AR (Augmented Reality - Thực tế tăng cường), hoặc kết hợp yếu tố trò chơi hóa (Gamification) trong giảng dạy giúp người học trải nghiệm các tình huống mô phỏng thực tế để tiếp thu bài học hiệu quả hơn. Ngoài ra, Nhà trường và các cơ sở giáo dục có thể xây dựng các Chatbot AI thành trợ lý học tập số và công cụ hỗ trợ người học 24/7. Với vai trò gia sư cá nhân, giải đáp những thắc mắc phổ biến cho người học mọi lúc mọi nơi, Chatbot AI có thể giúp giảm khối lượng công việc cho giáo viên để họ có thể tập trung đào sâu nghiên cứu, đầu tư xây dựng thêm nhiều bài giảng sáng tạo và đổi mới, góp phần phát triển ngành giáo dục và xã hội.

Con người tạo ra AI, không có những dữ liệu con người cung cấp và những thuật toán con người xây dựng thì AI cũng chỉ là những cỗ máy vô tri, dù phát triển đến đâu cũng không thể thay thế được mạng lưới vi mạch thần kinh phức tạp trong bộ não con người, đặc biết là trong lĩnh vực trồng người. Những người thầy tận tâm, trách nhiệm bằng sự kiên nhẫn, tình thương và ngọn lửa cảm hứng sẽ giữ giá trị nghề giáo mãi trường tồn theo thời gian. “Thách thức càng lớn, biến động càng nhiều, cái mới càng dồn dập, giáo dục càng cần quay về củng cố, trang bị cho người học những cái cơ bản nhất, nền tảng nhất. Đứng vững chắc nơi những giá trị cốt lõi nhất của giáo dục là các giá trị về tình yêu thương, sự trung thực, lòng thiện lương và cái đẹp, thêm vào đó là những năng lực và kỹ năng mới của thời đại. Đó là đem cái bất biến ứng phó với vạn biến.” Trích lời của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn.

Phạm Hà.